Halk arasında kireçlenme olarak bilinen bu hastalık, eklemlerin rahat hareketini sağlayan kıkırdak yüzeylerin aşınması ve kaybı ile ortaya çıkan, nihayetinde yaşam kalitesini bozan yıllar boyu devam eden bir hastalıktır. Eklemlerin en sık karşılaşılan rahatsızlığıdır. Genetik yatkınlığı (ailesinde kireçlenme şikâyeti) olan bireylerde, çoğunlukla da bayanlarda ve aşırı kilolu kişilerde, ilerleyen yaşla beraber eklem kıkırdağının harabiyetine bağlı olarak ağrı, hareket kısıtlılığı ve ilerleyen dönemde eklemde şekil bozukluğu ile karakterize bir hastalıktır. En sık kalça, diz, omurga ve el eklemleri tutulur.
Obez, ileri yaş ve aile öyküsü olan hastalarda eklem kireçlenme riski daha fazladır. Yine kadınlar erkeklere göre daha fazla bu hastalığa yakalanırlar. İleri düzey spor yapanlarda (futbol, tenis, atletizm) yine eklem kıkırdak hasarı daha sık görülmektedir. Eklem bölgesinde daha önce yaralanma geçirenlerde (kıkırdak, bağ ve kemik yaralanması), gut ve hemofili hastalarında eklem hasarına bağlı kireçlenme riski daha fazladır
Hastalarda ilk semptom genellikle hareket ile artan istirahatla azalan eklem ağrısıdır. Ancak zamanla ağrı devamlı olmaya başlar ve geceleri dahi uykuyu bölecek kadar rahatsız edici olabilir. Zamanla eklem kıkırdak kaybı arttıkça eklemde şekil bozukluğu ortaya çıkar. Kıkırdak yüzeyden ekleme düşen parçalar (eklem faresi) hareket esnasında kilitleme veya takılmalara neden olur. İlerleyen dönemde eklem çevresindeki yumuşak dokularda sertleşip kısalmaya başladığında eklem hareketleri daha da fazla kısıtlanmaya başlar. Ağrı ve şekil bozukluğu yürümeye bozar ve hastanın yürüme mesafesini azaltır ve sonuçta sosyal yaşamını da etkilemeye başlar.
Tanı; muayene, röntgen filmi ve gerekirse emar ile kolaylıkla konulabilir. Kireçlenmeyi geriye çevirip tamamen ortadan kaldıran bir tedavi henüz bulunmuş değildir. Bugün uygulanan yöntemler hastaların şikayetlerini azaltmaya yöneliktir. Bu amaçla;
- Kilo verilmesi
- Yere oturmama, yüksek tuvalet kullanımı
- Egzersiz, yürüyüş ve hareket
- Ağrı kesici (analjezik) ilaç tedavisi
- Kaplıca, sıcak su vb. tedaviler
- Eklem kıkırdağı oluşumunu bloke eden enzimleri azaltan kondroitin kullanımı
- Baston, dizlik gibi ortopedik cihazların kullanımı
- FTR (Fizik tedavi rehabilitasyon)
- Eklem içi kortizon enjeksiyonu
- Eklem içi kayganlaştırıcı sıvı enjeksiyonları
- PRP ve kök hücre enjeksiyonları
- Cerrahi yöntemler
Seçilecek tedavi yöntemi, hastanın yaşı, şikayetlerinin yoğunluğu ve kireçlenme derecesi göz önüne alınarak yapılır. Hastanın kireçlenmiş dizindeki yırtık menisküsler ya da eklem faresi denilen serbest kemik parçalar ağrı, kilitlenme gibi şikayetlere neden oluyorsa artroskopi uygulanarak semptomlar giderilebilir. Ancak beraberinde diz ekleminde eğrilme ve şekil bozukluğu varsa kemik üzerinden yapılan ameliyat ile eğrilik düzeltilmedir. Buna karşılık yürümekte zorlanan, ilaçlarla ağrısı geçmeyen ve kireçlenmenin ileri derece olduğu yaşlı hastalarda protez tedavisi daha uygun olabilir. Doktorunuz eklem kireçlenmesinin derecesine bağlı olarak uygun durumlarda yarım ya da tam eklem protezi uygulanabilir.