Dar Kanal (Spinal Stenoz)
Omurga kemiklerinin oluşturduğu kanalın içinde kol, gövde ve bacağa giden sinirlerin köken aldığı omurilik denilen ana sinir seyretmektedir. Bu sinir, omurga kemiklerinden köken alan kemik çıkıntılar, fıtıklaşmış disk veya omurga etrafında seyreden bağların aşırı büyümesi sonrası bası altında kalıp ezilebilir. Kanal içinde ilerleyen sinir sıkışarak kum saati benzeri bir görünüme dönüşür. Dar kanala ilaveten bel kayması veya skolyoz gibi diğer ek problemlerde hastanın mevcut problemlerini arttırabilir.Dar kanal bel dışında, sırt veya boyun bölgesinde de oluşabilir. Bu durum sıklıkla omurgada kireçlenmenin başladığı ileri yaşlarda ortaya çıkar. Her hastada dar kanal semptom oluşturmayabilir. Yani MR filminde dar kanal bulguları saptanmasına rağmen kişi normal hayatına devam ediyor olabilir. Erken dönemde sadece bel ve hafif bacak ağrıları ile kendini belli edebilir.
Hastalar doktora özellikle belli bir mesafe yürümekle artan bacak ağrısı ve bacaklarda güçsüzlük şikâyeti ile başvurur. Yürüme mesafesinde azalma mevcuttur. Hastalar eskiden yürüdüğü mesafeyi artık yürüyememekte ya da bir süre dinlenerek yürümek zorunda kalırlar. Beraberinde çoğunlukla eşlik eden bel ağrısı olmaktadır. İlerlemiş vakalarda, kısa mesafede bile yürüme güçlüğü, bacaklarda güçsüzlük, his kaybı, barsak ve mesane kontrolü ile ilgili sorunlarla da karşılaşılabilir. Hastalar öne eğildikleri zaman omurga kanalı genişlediği için şikayetlerde hafifleme olur. Bu sebeple bazı hastalar öne eğilerek yürümeye meyil ederler.
Bazen dar kanal şikâyetleri ile bacaklara giden atardamarlardaki tıkanıklığa ait şikâyetler karışabilir. Damar şikâyeti olan hastalarda da yürümekle artan bacak ağrıları olabilir ve bu iki hastalık birbirine karışabilir.
Hastalığın tanısı direk röntgen filmleri, tomografi ve MR filmleri ile konulabilir. Damar tıkanıklığından şüphelenilen hastalarda Doppler Ultrason incelemeleri faydalı olacaktır.
Hastaların erken dönemde egzersize devam etmeleri çok önemlidir. Fizik tedavi ve egzersiz programı genelde gergin kasları tekrar esnek hale getirmek için yapılan esneme egzersizleri ile başlar. Egzersiz sinir etrafındaki kanlanmayı arttırarak şikayetlerde gerileme sağlayabilir. Ağrılar için ağrı kesici ve kas gevşeticiler faydalı olabilir. Hasta da güç kaybı, idrar ve gayta problemi belirmemiş ise ve şikayetleri hafif ise ilaç tedavisi ve fizik tedaviye rağmen şikayetler devam ediyorsa; epidural steroid (kortizon) enjeksiyonu uygulanabilir.
Günlük aktiviteleri kısıtlanmış, yürüme zorluğu ileri derecede olan hastalarda, idrar ve gayta problemi olanlarda cerrahi yöntemlerle daralmış kanal genişletilerek omurilik rahatlatılmalıdır. Bu işlem klasik mikroskop altında açık yöntemle yapıalbildiği gibi, tam kapalı yani endoskopik dar kanal ameliyatı büyük kesiler yapmadan 0.5 cm uzunluğunda iki delikten kamera yardımı ile gerçekleştirilmektedir. Tam kapalı dar kanal ameliyat yöntemi esnasında kas dokuları zarar görmez. Ameliyat sırasında kanama çok az olmaktadır. İşlem esnasında su kullanıldığı için ameliyat sonrası enfeksiyon görülme olasılığı azalmaktadır. Bir diğer avantajı ise ameliyat sonrası ağrı açık yönteme göre daha az olmaktadır. Tam kapalı dar kanal ameliyatı özellikle ileri yaş hastalarda spinal anestezi altında da gerçekleştirilebilmektedir. Hasta ertesi gün taburcu edilir ve duşunu alabilir. Ortalama 2-4 hafta içinde hafif düzeyde aşırı bedensel aktivite gerektirmeyen ofis işinee dönüş mümkün olabilmektedir.
Hekimin gerekli gördüğü durumlarda, eşlik eden bel kayması veya skolyoz gibi problemlerin varlığında, daralan kanalın genişletilmesine ilaveten omurga vida ve çubuklar yardımıyla sabit hale getirilmelidir. Ameliyat sonrası erken dönemde hastalar yürütülür ve fizik tedaviye devam edilir.