Bel Kayması (Spondilolistezis)
Spondilo latince omurga, listezis ise kayma anlamına gelir. Yani omurgaların birbiri üzerinde öne ya da arkaya doğru yerdeğiştirmesidir. Bu kayma sıklıkla bel bölgesinde olduğu için yaygın olarak ‘bel kayması’ adıyla alınır. Daha nadiren boyun omurgalarında da oluşabilir. Erkeklerin yaklaşık %5-6’sı, bayanların ise %2-3’ünde bel kayması meydana gelir. Özellikle yüksek fiziksel aktivite sonrası örneğin ağır kaldıranlarda, jimnastik veya amerikan futbolu oynayanlarda daha sık gözlenmektedir. Erkeklerin fiziksel aktivite seviyeleri daha fazla olduğu için erkeklerde bayanlardan daha sık rastlanır. Çocukluk çağında 7-10 yaşlarında fiziksel aktivitenin artması ile görülme sıklığı artmaktadır.Bel kaymasının tipleri
Doğuştan gelen bel kayması: Aslında omurgaları üst üste, birbiri ile uygun pozisyonda tutan kemik yapıların, doğuştan gelen gelişme bozukluğu nedeniyle meydana gelir. Yani iki omurga arasındaki bağlantı zayıftır. Başlangıçta çoğunlukla şikâyet oluşturmaz ancak çocuğun aktivitesi arttıkça ya da erişkin döneme ulaşınca bulgu vermeye başlar.
Sonradan oluşan bel kayması: Omurganın kireçlenmesine bağlı veya tekrarlayan aşırı yüklenmeler sonrası ortaya çıkabilir
Hangi belirtiler uyarıcı olmalıdır?
Birçok insan belinde kayma olmasına rağmen şikâyetsiz bir şekilde yaşamlarını sürdürebilmektedir. Yani bel kayması her zaman belirti vermez. Çoğu kez başka nedenlerle çekilen filmlerde tesadüfen rastlanır. Bununla beraber birkaç semptom bel ağrısında uyarıcı olabilir.
Egzersiz sonrası bel bölgesinde ağrı
Bel çukurluğunun artması
Bir veya iki bacakta ağrı ve/veya güçsüzlük
İdrar ve dışkılama kontrolünün zayıflaması
İlerlemiş bel kaymalarında ayakta durma ve yürümenin bozulması (paytak yürüme).
Tedavi
İlaç tedavisi: Ağrının şiddetine bağlı olarak ağrı kesici ve kas gevşeticiler önerilir. Kaymaya bağlı siniri bası altında kalan ve buna bağlı sinir ağrısı olanlarda gabapentin içeren ilaçlar başlanır. Çok şiddetli ağrılarda narkotik ağrı kesiciler uygulanır.
Egzersiz: karın,bel ve kalça bölgesi kaslarını güçlendiren egzersizler önerilir.
Fizik tedavi: masaj, soğuk/sıcak uygulama, elektrik uygulama, ultrasound gibi tedaviler uygulanabilir.
İstirahat: Sıklıkla ağrının yoğun olduğu 2-3 gün uygulanır. Uzun süreli yatak istirahati önerilmez.
Korse: Özellikle ağrılı dönemlerde, tekrarlayan travmaya bağlı (jimnastik) omurgada kırık oluşan hastalarda kırık iyileşene kadar veya ameliyat sonrası korse kullanılabilir.
Cerrahi: Cerrahi tedavinin 3 hedefi mevcuttur; Kayma sonucu ezilen sinirin rahatlatılması, Omurganın eski yapısına kavuşturulması ve Omurganın sabitlenmesidir. Bel kaymasında kayan omurgaların sabitlenmesi ve o pozisyonda dondurulması hedeflenir. Aksi takdirde hem semptomlar gerilemez hem de kayma miktarında artma meydana gelebilir. Bu sebeple omurganın sabitlenmesi amacıyla vida ve metal çubuk uygulaması gerekmektedir. Bu yöntem omurganın sabitlenerek dondurma başarısını arttırmaktadır ve modern tedavide yerini almıştır.